ေအာ္တစ္ဆန္ နဲ႕ မိဘအသက္အရြယ္ ( VOA )

ေဖဖ၀ါရီ ၁၇၊ ၂၀၁၀။

၀က္သက္ေရာဂါ ပခ်ိတ္ေယာင္ေရာဂါ ဂ်ာမန္၀က္သက္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးေတြနဲ႕ ေအာ္တစ္ဆန္ေရာဂါ ဆက္စပ္ေနမႈကို ေဆးပညာနဲ႕ပတ္သက္လို႕ နာမည္ႀကီးတဲ့ the Lancet ေဆးပညာဂ်ာနယ္မွာ အခုလ အေစာပိုင္းက ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

ေအာ္တစ္ဆန္ေရာဂါနဲ႕ အၾကမ္းဖ်ဥ္းေျပာရရင္ေတာ့ ေအာ္တစ္ဆန္ ေရာဂါရိွသူဟာ ကိုယ့္ရဲ႕စိတ္ကူးကမၻာထဲမွာပဲ ကိုယ္ရိွေနၿပီး၊ အျခားသူေတြနဲ႕ ဆက္သြယ္ဆက္ဆံမႈပိုင္းမွာ အားနည္းတဲ့ စိတ္ပို္င္းဆိုင္ရာ ပံုမွန္မျဖစ္မႈပါ။ ေအာ္တစ္ဆန္ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရပ္ေတြနဲ႕ပတ္သက္လို႕ ခန္႕မွန္းခ်က္ စဥ္းစားခ်က္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားရိွပါတယ္။ အခု ေနာက္ဆံုး ေတြ႕ရိွခ်က္တရပ္ကေတာ့ မိခင္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္နဲ႕ ပတ္သက္ပါတယ္။

အသက္ ၄၀ ေက်ာ္မွာ မိခင္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္တာဟာ အႏၱရာယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးရိွတယ္လို႕ အမ်ိဳးသမီးအေတာ္မ်ားမ်ားက သိထားပါတယ္။ Cherri Cary ဟာ ကေလးေမြးတဲ့အခ်ိန္မွာ အသက္ ၄၀ ရိွပါၿပီ။

" စိုးရိမ္ခ်က္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားရိွတဲ့အထဲက တခုကေတာ့ ကေလးမွာ Down Syndrom ေမြးရာပါ ဥာဏ္ရည္မျပည့္မီွတာမ်ိဳး ျဖစ္လာမွာကို စိုးရိမ္ရတာပါ။ ေနာက္တခုကေတာ့ ေမြးတဲ့အခ်ိန္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္မျပည့္တဲ့ ကေလး ေမြးလာမွာကို စိုးရိမ္ရတာပါ။"

ဒါေပမယ့္လည္း အဲဒီ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြအမ်ားႀကီးထဲမွာေတာ့ ေမြးလာတဲ့ကေလးမွာ Autism ေမြးရာမွာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အာရံုခ်ိဳ႕တဲ့မႈျဖစ္လာတတ္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ Cary ဟာ လံုး၀ ထည့္မတြက္ခဲ့ပါဘူးတဲ့။ သူ႕ရဲ႕သား Ben မွာ စိတ္ကစင့္ကယားျဖစ္တဲ့ ေရာဂါ အခု ေတြ႕ေနရပါတယ္။

ကယ္လီဖိုးနီးယား တကၠသိုလ္ သုေတသီေတြဟာ မိဘ သန္းေပါင္းမ်ားစြာကို ေလ့လာ သုေတသနလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အသက္ ၄၀ေက်ာ္မွာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္တဲ့ မိခင္ေတြဟာ - အသက္၂၀ႏွစ္ေအာက္ အရြယ္ကိုယ္၀န္ေဆာင္တဲ့ မိခင္ေတြထက္ - ေမြးတဲ့ ကေလးမွာ Autism ရႏိုင္ဖို႕ ႏွစ္ဆနီးပါး ပိုမ်ားလာတယ္ဆိုတာ သူတို႕ ေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ရဲ႕ အသက္ေၾကာင့္ ဒီလိုျဖစ္ႏိုင္ေခ် အႏၱရာယ္ ရာခိုင္ႏႈန္းကေတာ့ နည္းတယ္လို႕ေျပာရမွာပါ။ Autism ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အႏၱရာယ္ဟာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ရဲ႕ အသက္ေၾကာင့္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းရပ္ဟာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ငါးရာခိုင္ႏႈန္းပဲရိွပါတယ္။ သုေတသီ Janie Shelton ဟာ ဒီ သုေတသနစာတမ္း ဦးေဆာင္ေရးသားသူျဖစ္ပါတယ္။

" မိခင္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္အသက္အရြယ္ေၾကာင့္ Autism ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရိွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အခုလို အသက္ေႏွာင္းပိုင္း ကေလးယူတာေၾကာင့္ Autism ျဖစ္ပြားမႈ ပိုမ်ားလာတယ္ဆိုတာကိုေတာ့ အေသ သတ္မွတ္ထားလို႕မရပါဘူး။"

အသက္ႀကီးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႕ ကိုယ္၀န္ေဆာင္တဲ့အခါ ကေလးမွာ မ်ိဳးဗီဇဆိုင္ရာ အားနည္းခ်ိဳ႕ယြင္းမႈျဖစ္ဖို႕ အႏၱရာယ္မ်ားတယ္ဆိုတာ သိထားၿပီးသားပါ။ Autism ေရာဂါျဖစ္ဖို႕ မ်ိဳးရိုးဗီဇဆိုင္ရာ အေျခအေနဟာ အေရးႀကီးတယ္လို႕လည္း သိထားၾကပါတယ္။ မွတ္ဥာဏ္ IQ ျမင့္မားေနတတ္ေပမယ့္ လူမႈဆက္ဆံေရးပိုင္း ဘာသာစကားေျပာဆိုမႈပိုင္းမွာ အားနည္းခ်ိဳ႕ယြင္းမႈျဖစ္ေနတတ္တဲ့ Asperger Syndrome ဟာ Autism အႏြယ္ျဖစ္သလို၊ မ်ိဳးရိုးဗီဇ အေျခခံ ေရာဂါလည္းျဖစ္ပါတယ္။

"က်မ ေဆြမ်ိဳးေတြထဲက သံုး၀မ္းကဲြတဦးမွာ Asperger Syndrome ေရာဂါရိွပါတယ္။ ေနာက္ တ၀မ္းကဲြတဦးမွာေတာ့ PDD/ Autism ေရာဂါ ရိွေနပါတယ္။"

Erica Romano ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ ကေလးသံုးဦးမွာ အခု Autism ေရာဂါ ရထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ မ်ိဳးရိုးလိုက္တယ္လို႕လည္း ယူဆႏိုင္ပါတယ္။

အခုသုေတသနလုပ္တဲ့ ကယ္လီဖိုးနီးယားတကၠသိုလ္ သုေတသီေတြရဲ႕ ေျပာအရေတာ့ အခုလို Autism ေရာဂါ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ဟာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ရဲ႕ အသက္အရြယ္အေပၚမွာခ်ည္း တည္တာမဟုတ္ပါဘူးလို႕ ဆိုပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ ျဖစ္သူရဲ႕ အသက္အရြယ္ေလာက္ အဓိက မက်ေပမယ့္လို႕ - ဖခင္ျဖစ္သူရဲ႕ အသက္အရြယ္ဟာလည္း ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈမွာ အခ်က္တခ်က္ပါ၀င္တယ္လို႕ သုေတသီေတြ ေတြ႕ရိွခဲ့ပါတယ္။

ကမၻာ့ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာေတာ့ Autism ျဖစ္ပြားမႈဟာ အေတာ္ေလးျမင့္လားလာတဲ့ လကၡဏာရိွပါတယ္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္နဲ႕ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္အတြင္း အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ Autism ေရာဂါသည္ ကေလးငယ္စုစုေပါင္း အရည္အတြက္ဟာ ႏွစ္ဆေက်ာ္လာတယ္လို႕ အေမရိကန္ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာန CDC ရဲ႕ ကိန္းဂဏန္းမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ကေလး တရာမွာ တဦးႏႈန္းေလာက္ဟာ Autism ေရာဂါပံုစံ တမ်ိဳးမဟုတ္ တမ်ိဳး ခံစားေနရတယ္ဆိုတာ ေတြ႕ရပါတယ္တဲ့။

အခုလို Autism ေရာဂါသည္ ကေလးဦးရည္ အေတာ္မ်ားလာတယ္ဆိုတဲ့အေပၚမွာ အခ်ိဳ႕ သုေတသီေတြကေတာ့ ျငင္းခ်က္ထုတ္ပါတယ္။ မႏုႆေဗဒ ပညာရွင္ Richard Grinker က ဒီအေၾကာင္း သူ႕စာအုပ္မွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။

"အခု ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အရည္အတြက္ကိုၾကည့္ပါ.. လြန္ခဲ့တဲ့ ဆယ္ႏွစ္ ႏွစ္ႏွစ္ဆယ္တုန္းကႏႈန္းနဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္လို႕ကို မရႏိုင္ပါဘူး။"

Autism ရဲ႕ ကနဦးေရာဂါလကၡဏာေတြကို အခုဆို မိခင္ေတြေရာ ဆရာ၀န္ေတြကပါ ပိုၿပီးေတာ့ သတိထားလာၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း Autism နဲ႕ပတ္သက္လို႕ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုမႈကေတာ့ အလြန္က်ယ္ျပန္႕ပါတယ္။ လူရဲ႕ လုပ္ပံုကိုင္ပံု ဆက္ဆံပံု ခ်ိဳ႕ယြင္း မွားယြင္းေနမႈေတြအေပၚတည္ၿပီး Autism အႏြယ္ေရာဂါေတြကို ေတြ႕ေနရပါတယ္။

အခုေနာက္ဆံုးေလ့လာခ်က္မွာေတာ့ မိဘ အသက္အရြယ္ဟာ သူ႕ေၾကာင့္ Autism ျဖစ္ေစတာမဟုတ္ေပမယ့္လို႕၊ Autism ျဖစ္လာဖို႕ Autism ဆိုတဲ့ ပေဟဌိေတြထဲက အစ တစအျဖစ္ေတာ့ ရိွေနတယ္ဆိုတာကို ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။